Praca z małoletnimi pod wzmożoną kontrolą

Pracodawca lub organizator sprawdza rejestry

Dotychczas podmiot rekrutujący do pracy lub działalności związanej z wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem, leczeniem małoletnich lub z opieką nad nimi miał obowiązek uzyskać informację, czy dane kandydata nie są zamieszczone w:

• Rejestrze z dostępem ograniczonym (stanowi on część Rejestru Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym), bądź
• Rejestrze osób, w stosunku do których Państwowa Komisja ds. przeciwdziałania wykorzystaniu seksualnemu małoletnich poniżej lat 15 wydała postanowienie o wpisie do rejestru.

Na pracodawcach i organizatorach nadal ciążą takie powinności, jednak od 15.02.2024 r. zakres aktywności podlegających weryfikacji uległ rozszerzeniu o: świadczenie porad psychologicznych dla małoletnich, działalność związaną z ich rozwojem duchowym, uprawianiem sportu lub realizowaniem przez nich innych zainteresowań (art. 21 ust. 1 i 2 ustawy z 13.05.2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich, tekst jedn. DzU z 2023 r. poz. 1304, dalej ustawa).

Reasumując: obecnie zakład pracy lub organizator musi sprawdzić w ww. rejestrach osobę rekrutowaną do pracy lub działalności związanej z wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem, leczeniem, świadczeniem porad psychologicznych, rozwojem duchowym, uprawianiem sportu lub realizacją innych zainteresowań przez małoletnich lub z opieką nad nimi – przed jej dopuszczeniem do tej pracy lub działalności. Chodzi o objęcie ochroną każdej aktywności, jeśli tylko w jej trakcie zatrudniony ma kontakt z dzieckiem.

W celu pozyskania danych z Rejestru z dostępem ograniczonym pracodawca lub organizator składa bezpłatnie wniosek za pośrednictwem systemu teleinformatycznego zarządzanego przez Ministerstwo Sprawiedliwości. Rejestr osób, w stosunku do których Państwowa Komisja ds. przeciwdziałania wykorzystaniu seksualnemu małoletnich poniżej lat 15 wydała postanowienie o wpisie w rejestrze, jest natomiast dostępny bez ograniczeń i publikowany na stronie internetowej BIP wskazanego resortu (art. 14 i art. 16 ustawy). Pozyskane w tym trybie informacje należy utrwalić w formie wydruku i załączyć do akt osobowych pracownika albo dokumentacji związanej z inną działalnością.

Naruszenia surowo karane

Kontrolę nad realizacją przez pracodawców i organizatorów ww. obowiązków sprawuje m.in. Państwowa Inspekcja Pracy, która w razie stwierdzenia naruszeń natychmiast wzywa Policję lub prokuratora (art. 22y ustawy). Nowelizacja zaostrzyła również kary za zaniedbania. Wcześniej przepisy penalizowały jedynie dopuszczenie osoby do weryfikowanych aktywności bez jej sprawdzenia w ww. rejestrach – przewidując areszt, ograniczenie wolności bądź grzywnę nie niższą niż 1000 zł.

Od 15.02.2024 r. taka sama kara czeka osobę dopuszczającą do tych aktywności kogoś, o kim wie, że jego dane figurują w ww. rejestrach, lub że został prawomocnie skazany za przestępstwo określone w rozdz. XIX (przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu) bądź XXV Kk (przeciwko wolności seksualnej i obyczajności) czy w art. 189a (handel ludźmi) lub art. 207 Kk (znęcanie się psychiczne lub fizyczne nad osobą najbliższą) albo w ustawie z 29.07.2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (tekst jedn. DzU z 2023 r. poz. 1939).

Ponadto więzienie – od 3 mies. do 5 lat – grozi za dopuszczenie osoby, jeżeli zatrudniający wie, że ma ona obowiązek stosowania się do orzeczonego przez sąd zakazu zajmowania wszelkich lub określonych stanowisk, wykonywania wszelkich lub określonych zawodów albo działalności związanych z edukacją, wychowaniem, leczeniem małoletnich lub opieką nad nimi (art. 23a i art. 23c ustawy).

Zaświadczenie lub oświadczenie

Nowością jest, że od 15.02.2024 r. osoba zamierzająca podjąć pracę lub przystąpić do działalności wymagającej kontaktu z dziećmi (w obszarach podlegających weryfikacji) sama musi przedłożyć pracodawcy/organizatorowi:

• informację z Krajowego Rejestru Karnego dotyczącą przestępstw określonych w rozdz. XIX i XXV oraz w art. 189a i art. 207 Kk, a także w ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii lub odpowiadających tym przestępstwom czynów zabronionych określonych w przepisach prawa obcego,
• jeśli ma obce obywatelstwo – dodatkowo informację z rejestru kraju obywatelstwa uzyskiwaną dla celów działalności zawodowej lub wolontariackiej związanej z kontaktami z dziećmi,
• gdy w ciągu ostatnich 20 lat mieszkała w innych państwach niż Polska i państwo obywatelstwa – jeszcze oświadczenie o tych innych państwach oraz informacje z ich rejestrów karnych uzyskiwane dla celów działalności zawodowej lub wolontariackiej związanej z kontaktami z dziećmi (oba dokumenty pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywego oświadczenia).

Jeżeli prawo obcego państwa nie przewiduje wydawania ww. informacji, należy przedstawić informację z rejestru karnego tego państwa. Gdy jednak inny kraj nie prowadzi również rejestru karnego, zainteresowany ma złożyć (pod rygorem odpowiedzialności karnej) oświadczenie o tym fakcie wraz z deklaracją, że w danym państwie:

• nie był prawomocnie skazany za czyny zabronione odpowiadające przestępstwom z rozdz. XIX i XXV, art. 189a i art. 207 Kk oraz ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii,
• nie wydano wobec niego innego orzeczenia potwierdzającego dopuszczenie się przez niego takich czynów zabronionych,
• nie ma obowiązku wynikającego z orzeczenia sądu, innego uprawnionego organu lub ustawy stosowania się do zakazu zajmowania wszelkich lub określonych stanowisk, wykonywania wszelkich lub określonych zawodów albo działalności, związanych z wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem, leczeniem, świadczeniem porad psychologicznych, rozwojem duchowym, uprawianiem sportu lub realizacją innych zainteresowań przez małoletnich lub z opieką nad nimi (art. 21 ust. 3–7 ustawy).

Informacje i oświadczenia przedstawione w tym trybie pracodawca/organizator załącza do akt osobowych pracownika/dokumentacji innej osoby (art. 21 ust. 9 ustawy).