Umowa o pomocy przy zbiorach – rozliczenie PIT pomocnika
Objaśnienia podatkowe z 7.12.2023 r. Umowa o pomocy przy zbiorach a obowiązki rolnika i pomocnika rolnika w podatku dochodowym od osób fizycznych (DD3.8203.2.2023) odnoszą się do umowy zdefiniowanej w art. 91a ust. 1 ustawy z 20.12.1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (tekst jedn. DzU z 2023 r. poz. 208). Wprowadziła ją nowelizacja z 13.04.2018 r. do ww. ustawy (DzU poz. 858). Wykonywanie czynności na podstawie tej umowy nie jest zatrudnieniem w rozumieniu Kp.
Rezydenci i nierezydenci
Umowy o pomocy przy zbiorach są często zawierane z nierezydentami. Ponieważ najliczniejszą grupę pomocników pracujących w Polsce przy zbiorach produktów rolnych stanowią osoby z Ukrainy i Białorusi, MF poruszył zagadnienia związane ze specyfiką ich rozliczenia.
Przypomniał, że jeśli pomocnik rolnika ma w Polsce miejsce zamieszkania dla celów podatkowych (jest polskim rezydentem podatkowym), to dochody z tej umowy są opodatkowane w Polsce, zgodnie z updof. W przeciwnym razie (gdy jest nierezydentem), należy uwzględnić zawarte przez Polskę umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania (upo).
Na gruncie upo zawartych z Ukrainą i Białorusią należności wypłacane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach są zaliczane do kategorii tzw. innych dochodów (art. 21 ww. upo). Podlegają opodatkowaniu wyłącznie w Ukrainie albo na Białorusi, a w Polsce są zwolnione z opodatkowania (chyba że pomocnik świadczy usługi za pośrednictwem zakładu lub stałej placówki położonej w Polsce, bo wtedy jego dochód jest tu opodatkowany).
Niektóre upo (np. z Kazachstanem) zawierają jednak odmienne uregulowania. Z art. 21 tej upo wynika, że dochód z umowy o pomocy przy zbiorach może być opodatkowany zarówno w Polsce, jak i w Kazachstanie (bez względu na to, czy pomocnik świadczy usługi za pośrednictwem zakładu lub stałej placówki położonej w Polsce). Każdorazowo należy więc zapoznać się z postanowieniami danej upo.
Przychód z innych źródeł – obowiązki rolnika
W myśl updof przychody pomocnika rolnika (zarówno świadczenia pieniężne, jak i niepieniężne) są tzw. przychodami z innych źródeł (art. 20 ust. 1 w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 9 updof) i podlegają opodatkowaniu według skali. Nie pomniejsza się ich o koszty uzyskania. Na wypłacającym je rolniku nie ciążą obowiązki płatnika PIT (nie oblicza on i nie wpłaca podatku/zaliczek do US).
Jest jednak zobowiązany do wystawienia pomocnikowi (i przekazania do US) informacji PIT-11. W jej części F w odpowiednim wierszu wykazuje przekazane pomocnikowi wynagrodzenie z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach. Nie wykazuje natomiast wartości nieodpłatnego wyżywienia i zakwaterowania zapewnionego pomocnikowi (świadczenia te są wolne od PIT na mocy art. 21 ust. 1 pkt 144 updof).
PIT-11 należy wystawić pomocnikowi, który jest:
- polskim rezydentem podatkowym lub
- nierezydentem podatkowym, jeśli jego dochód może być opodatkowany w Polsce zgodnie z właściwą upo (np. rezydent Kazachstanu albo rezydenci Ukrainy lub Białorusi uzyskujący dochody za pośrednictwem położonego w Polsce zakładu w rozumieniu upo).
Jeśli dochód nierezydenta z pomocy przy zbiorach jest opodatkowany wyłącznie za granicą, nie trzeba sporządzać PIT-11 (np. dla rezydentów Ukrainy i Białorusi niemających zakładu w Polsce).
Sporządzoną informację PIT-11 rolnik przekazuje:
- US właściwemu dla miejsca zamieszkania pomocnika (który jest polskim rezydentem) lub właściwemu w sprawach opodatkowania osób zagranicznych (w przypadku nierezydenta) – do końca stycznia następnego roku (w formie elektronicznej, przez internet),
- pomocnikowi rolnika – do końca lutego roku następnego (na piśmie albo w inny sposób przyjęty przez rolnika).
Jeśli rolnik wcześniej zaprzestanie prowadzenia działalności, PIT-11 przesyła najpóźniej w dniu jej zaprzestania.
Obowiązki podatkowe pomocnika rolnika
Pomocnik rolnika, uzyskujący wynagrodzenie za pomoc przy zbiorach, nie ma żadnych obowiązków w trakcie roku podatkowego. Co do zasady rozlicza podatek od przychodu z tego tytułu dopiero w zeznaniu rocznym (PIT-37). Jeśli chce, może jednak samodzielnie wpłacać zaliczki na PIT według stawki 12 albo 32% (art. 44 ust. 1g updof). Może je przy tym obliczać już od pierwszego przychodu z tego źródła albo dopiero po przekroczeniu kwoty wolnej od podatku (30 tys. zł). Zeznanie roczne sporządza wówczas na formularzu PIT-36.
Pomocnik składa zeznanie na takich samych zasadach, jak pozostali podatnicy PIT opodatkowani na ogólnych zasadach. Może korzystać z preferencji i ulg podatkowych (np. łącznego opodatkowania z małżonkiem).
Jeśli dochód pomocnika-nierezydenta podlega PIT w Polsce, a zamierza on ją opuścić przed 30 kwietnia, zeznanie roczne musi złożyć przed wyjazdem.
Pełna treść objaśnień jest dostępna tu: Objaśnienia podatkowe z 7 grudnia 2023 r. - Umowa o pomocy przy zbiorach a obowiązki rolnika i pomocnika rolnika w podatku dochodowym od osób fizycznych.
Skróty w artykułach
- dyrektywa 112 – dyrektywa Rady 2006/112/WE z 28.11.2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (DzUrz UE L 347 z 11.12.2006 r.)
- dyrektywa 2013/34/UE – dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE z 26.06.2013 r. w sprawie rocznych sprawozdań finansowych, skonsolidowanych sprawozdań finansowych i powiązanych sprawozdań niektórych rodzajów jednostek (...) (DzUrz UE L 182 z 29.06.2013 r.)
- Kc – ustawa z 23.04.1964 r. Kodeks cywilny (DzU z 2023 r. poz. 1610)
- KIMSF – interpretacje Komitetu ds. Interpretacji Międzynarodowej Sprawozdawczości Finansowej
- Kks – ustawa z 10.09.1999 r. Kodeks karny skarbowy (DzU z 2023 r. poz. 654)
- Kp – ustawa z 26.06.1974 r. Kodeks pracy (DzU z 2023 r. poz. 1465)
- Kpc – ustawa z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (DzU z 2023 r. poz. 1550)
- Ksh – ustawa z 15.09.2000 r. Kodeks spółek handlowych (DzU z 2022 r. poz. 1467)
- KSR – Krajowe Standardy Rachunkowości
- MSR – Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (ang. International Accounting Standards) wydawane od 2002 r. jako MSSF
- MSSF – Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (ang. International Financial Reporting Standards)
- Op – ustawa z 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa (DzU z 2023 r. poz. 2383)
- Ppsa – ustawa z 30.08.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (DzU z 2023 r. poz. 1634)
- rozporządzenie o instrumentach finansowych – rozporządzenie Ministra Finansów z 12.12.2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (DzU z 2017 r. poz. 277)
- rozporządzenie o konsolidacji – rozporządzenie Ministra Finansów z 25.09.2009 r. w sprawie szczegółowych zasad sporządzania przez jednostki inne niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji skonsolidowanych sprawozdań finansowych grup kapitałowych (DzU z 2017 r. poz. 676)
- rozporządzenie składkowe – rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18.12.1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU z 2023 r. poz. 728)
- rozporządzenie z 13.09.2017 r. – rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (DzU z 2020 r. poz. 342)
- specustawa – ustawa z 2.03.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (tekst jedn. DzU z 2023 r. poz. 1327)
- uobr – ustawa z 11.05.2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (DzU z 2023 r. poz. 1015)
- uor – ustawa z 29.09.1994 r. o rachunkowości (DzU z 2023 r. poz. 120)
- updof – ustawa z 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2022 r. poz. 2647)
- updop – ustawa z 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (DzU z 2022 r. poz. 2587)
- upol – ustawa z 12.01.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (DzU z 2023 r. poz. 70)
- US GAAP – Amerykańskie Standardy Rachunkowości (ang. Generally Accepted Accounting Principles)
- ustawa akcyzowa – ustawa z 6.12.2008 r. o podatku akcyzowym (DzU z 2023 r. poz. 1542)
- ustawa emerytalna – ustawa z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1251)
- ustawa KAS – ustawa z 16.11.2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (DzU z 2023 r. poz. 615)
- ustawa o KRS – ustawa z 20.08.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (DzU z 2023 r. poz. 685)
- ustawa o PCC – ustawa z 9.09.2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (DzU z z 2023 r. poz. 170)
- ustawa o VAT – ustawa z 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (DzU z 2023 r. poz. 1570)
- ustawa o zfśs – ustawa z 4.03.1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (DzU z 2023 r. poz. 998)
- ustawa zasiłkowa – ustawa z 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2022 r. poz. 1732)
- ustawa zdrowotna – ustawa z 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2022 r. poz. 2561)
- usus – ustawa z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2023 r. poz. 1230)
- uzpd – ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne
- Założenia koncepcyjne MSSF – Założenia koncepcyjne sprawozdawczości finansowej (Conceptual Framework for Financial Reporting)
- CEIDG – Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej
- EOG – Europejski Obszar Gospodarczy
- FEP – Fundusz Emerytur Pomostowych
- FGŚP – Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
- FP – Fundusz Pracy
- FS – Fundusz Solidarnościowy
- IASB – Rada Międzynarodowych Standardów Rachunkowości
- IS – izba skarbowa
- KAS – Krajowa Administracja Skarbowa
- KIS – Krajowa Informacja Skarbowa
- KNF – Komisja Nadzoru Finansowego
- KRBR – Krajowa Rada Biegłych Rewidentów
- KRS – Krajowy Rejestr Sądowy
- KSB – Krajowe Standardy Badania
- MF – Minister Finansów
- MPiPS – Minister Pracy i Polityki Społecznej
- MRiF – Minister Rozwoju i Finansów
- MRiPS – Minister Rodziny i Polityki Społecznej
- MSiG – Monitor Sądowy i Gospodarczy
- NSA – Naczelny Sąd Administracyjny
- PANA – Polska Agencja Nadzoru Audytowego
- PIBR – Polska Izba Biegłych Rewidentów
- PKD – Polska Klasyfikacja Działalności
- pkpir – podatkowa księga przychodów i rozchodów
- PPK – pracownicze plany kapitałowe
- RM – Rada Ministrów
- SA – sąd apelacyjny
- sf – sprawozdanie finansowe
- skok – spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa
- SN – Sąd Najwyższy
- SO – sąd okręgowy
- TK – Trybunał Konstytucyjny
- TSUE – Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej
- UCS – urząd celno-skarbowy
- UE – Unia Europejska
- US – urząd skarbowy
- WDT – wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów
- WNT – wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów
- WSA – wojewódzki sąd administracyjny
- zfśs – zakładowy fundusz świadczeń socjalnych
